Masterclass deep democracy voor bestuurders

Deep democracy in het kort
Deep Democracy is een filosofie en praktische methode voor inclusieve besluitvorming en conflicthantering. Daarbij wordt leiding gegeven aan een groepsdynamisch proces dat gericht is op het creëren van verbinding en vertrouwen waardoor stakeholders zichzelf durven laten zien en horen. Het idee is dat de beste besluiten worden genomen wanneer alle stakeholders open en actief betokken zijn en hun stem kunnen laten horen. Hierdoor ontstaat een psychologisch veilige werkomgeving waarin iedereen een waardevolle bijdrage kan leveren aan voorstellen om gedeelde maatschappelijke behoeftes op te lossen.  Dit kan soms leiden tot spanningen en conflicten in de groep, maar deze worden binnen de filosofie van deep democracy gezien als bronnen van groei en ontwikkeling. Het zijn niet de conflicten die de groep ondermijnen, maar juist datgene wat vermeden wordt. Deep democracy biedt ook praktische tools, om in verbinding met elkaar, door conflicten heen te groeien

Verbinding.
Het gaat om het verbinden van de verschillende perspectieven en belangen van alle stakeholders, zodat er een gezamenlijke taakervaring kan ontstaan. Het is essentieel dat er open en respectvol gecommuniceerd wordt en dat er ruimte is voor dialoog. Door te luisteren naar elkaars verhalen en ervaringen, ontstaat begrip en kunnen er bruggen worden gebouwd tussen verschillende stakeholders. Als alle stakeholders zich kunnen verbinden in een gezamenlijke opdracht waarin gedeelte behoeftes worden vervuld ontstaat er wat mij noemen "horizontale autoriteit". In plaats van een hiërarchische structuur waarbij één persoon of groep alle beslissingen neemt, wordt bij deep democracy erkent dat iedereen een waardevolle bijdrage kan leveren. Ook als perspectieven de huidige "status quo" uitdagen. Juist als deze ook gehoord worden in plaats van buitengesloten ontstaan verbinding, vertrouwen en veiligheid. 

Vertrouwen.
Vertrouwen ontstaat wanneer mensen zich gehoord en gezien voelen. Het gaat om het vertrouwen in elkaar en in het proces van besluitvorming. Het is belangrijk dat iedereen het gevoel en de ervaring heeft dat zijn of haar stem ertoe doet en niet buitengesloten wordt. Er wordt rekening gehouden met alle belangen om de gezamenlijke opdracht zo goed mogelijk in de wereld te zetten. Dat wil niet zeggen dat je altijd je eigen zin krijgt, maar wel dat er zo goed mogelijke besluiten worden genomen die de gedeelde behoefte oplossen. Vertrouwen is geen statisch iets, maar iets dat ervaren wordt en groeit als macht ten goede gebruikt wordt. Zie ook onze blog over machtsbewust samenwerken.

Mandaat.
Het idee van mandaat is ook belangrijk bij deep democracy. Dit vewijst naar de mate waarin de groep een beslissing kan nemen en implementeren zonder de goedkeuring van hogere autoriteiten of andere stakeholders. Dat werkt alleen als iedereen zich ook daadwerkelijk gerepresenteerd voelt en niet gemarginaliseerd wordt. Het gaat om het vertrouwen dat mensen hebben in degenen die gekozen zijn om beslissingen te nemen. Ze delegeren als het ware verantwoordelijkheid. Dat is zowel voor degene die delegeerd als de gedelegeerde niet vrijblijvend. De delegator moet ook actief zijn in het steunen van de gedelegeerde. En de gedelegeerde leggen verantwoording af over hun beslissingen. Het is belangrijk dat dit proces ook regelmatig geëvalureed en bijgesteld wordt als dat nodig is. 

Slagkracht.
Het gaat erom dat er daadwerkelijk actie wordt ondernomen op basis van de genomen beslissingen. Daar blijkt immers pas of het genomen besluit ook werkt zoals gehoopt. Het gaat daarbij om het best mogelijke besluit dat op dat moment genomen kan worden inclusief de wijsheid van de minderheid. Je krijgt bij inclusieve besluitvorming dus niet altijd je eigen zin. Er zijn meerdere wegen naar Rome. Het gaat erom dat het voorstel de vooraf gedeelde behoefte oplost en er een zo groot mogelijk draagvlak voor is. Dat kan vaak op meerdere manieren. Dit besluit moet in de ervaring gebracht worden zodat feedback mogelijk is. Werkt het, of werkt het niet zoals verwacht. Het is belangrijk dat de besluitvorming niet stopt bij het nemen van een beslissing, maar dat het ook concreet uitgevoerd wordt.

Conflict.
Het gaat er niet om om conflicten te vermijden, maar om ze op een constructieve manier te benaderen. Conflict kan leiden tot nieuwe inzichten en creatieve oplossingen. Het is belangrijk om ruimte te creëren voor het uiten van verschillende meningen en belangen, zodat conflicten op een respectvolle manier kunnen worden opgelost. Binnen deep democracy zijn hiervoor verschillende praktische werkvormen voorhanden.

Evolueren.
Deep democracy is een vorm van proces georiënteerde psychologie. Mensen zijn van nature sociale wezens en werken en leven in complexe menselijke systemen of structuren. Ze beïnvloeden het systeem en ze worden zelf beïnvloed door het systeem. Zo is er altijd een voortdurende wisselwerking tussen individu en groep of tussen groepen onderling. Hoewel we graag de illusie hebben dat we alles onder controle kunnen hebben is dit in complexe systemen niet zo. Alles is immers continu in beweging en van elkaar afhankelijk. Groepsdynamische processen leiden naar een uitkomst in plaats van dat je naar een vooraf vastgestelde uitkomst toewerkt. Dat maakt het ook spannend, juist omdat er zo weinig controle is. Spanning, conflicten en emotionele velden zullen er dus ook altijd zijn. Sterker nog, die dragen als ze er mogen zijn juist bij aan creatieve en inclusieve oplossingen. Wat we kunnen doen is als stakeholders actief met elkaar verbinden, gehecht samenwerken en verantwoordelijkheid nemen voor gemeenschappelijke opgaven. Door alle stakeholders actief te betrekken, te verbinden in een gezamenlijke verantwoordelijkheid, conflicten te gebruiken als bron voor creativiteit en groei, kunnen groepen effectiever samenwerken en de best mogelijke besluiten nemen die in het moment haalbaar zijn. Doordat dit een continu proces is ontstaat er een dynamische en lerend systeem dat beïnvloed wordt door haar omgeving en tegelijkertijd de omgeving beïnvloedt.

Masterclass deep democracy Ineen.
Op 22 en 23 juni 2023 organiseert InEen voor haar leden een tweedaagse masterclass deep democracy voor bestuurders waarin bovengenoemde thema's onder andere aan de order zullen komen. Naast een theoretische verkenning zullen we bovenal werken met ervaringsgerichte werk- en dialoogvormen en conflicthanteringstechnieken om besluitvormingsprocessen te faciliteren.